Dréacht-Mheasúnacht Tionchair Chomhionannais

De réir Dhaonáireamh 2021, bhí 48.7 faoin chéad (45.7 faoin chéad) de ghnáthchónaitheoirí Bhéal Feirste ó chúlra Caitliceach i gcomparáid le 36.4 faoin chéad (43.4 faoin chéad) ó chúlra Protastúnach nó cúlra eile Críostaí, le 3.3 faoin chéad (1.5 faoin chéad) ó 'Eile' agus 11.6 faoin chéad (9.3 faoin chéad) ó 'phobal gan creideamh ar bith'.

(Tagraíonn na figiúirí idir lúibíní do TÉ ina iomláine.)

Léirigh sonraí ón tSuirbhé Leanúnach ar Theaghlaigh 2019-2020:

• Tá eolas ar an Ghaeilge ag céatadán níos airde de Chaitlicigh (35 faoin chéad) ná acu siúd a bhfuil creideamh eile acu (8 faoin chéad) agus Protastúnaigh (3 faoin chéad).

Toghcháin don Rialtas Áitiúil 18 Bealtaine 2023 – torthaí do Chomhairle Cathrach Bhéal Feirste:

• Toghadh 18 do Shinn Féin
• Toghadh 14 don PAD (DUP)
• Toghadh 11 do Pháirtí na Comhghuaillíochta
• Toghadh 5 don SDLP
• Toghadh 3 do Chomhaontas Glas Thuaisceart Éireann
• Toghadh 2 don PAD (UUP)
• Toghadh iarrthóir neamhspleách amháin
• Toghadh iarrthóir amháin do PSB (PBD)
• Toghadh iarrthóir amháin don TUV

Léiríonn staitisticí tíre breithe a tógadh ón daonáireamh deireanach in 2021 gur rugadh 8.6 faoin chéad de ghnáthchónaitheoirí Bhéal Feirste taobh amuigh den Ríocht Aontaithe agus d'Éirinn.

Léirigh an Daonáireamh gurb iad an Pholainnis, an Araibis agus an tSínis na teangacha is coitianta a labhraítear i mBéal Feirste (seachas Béarla agus Gaeilge)

Tá próifíl aoise Bhéal Feirste beagáinín níos óige i gcomparáid le próifíl an réigiúin i gcoitinne. Tá 18.0 faoin chéad faoi bhun 15 bliana d'aois (beagán níos ísle ná meán Thuaisceart Éireann de 19.2 faoin chéad), tá 37.1 faoin chéad idir 15-39 bliain d'aois (i gcomparáid le 31.2 faoin chéad), 30.1 faoin chéad idir 40-64 bliana d'aois (32.4 faoin chéad do TÉ), agus 14.7 faoin chéad 65 agus os a chionn (17.2 faoin chéad).

Léirigh sonraí ón tSuirbhé Leanúnach ar Theaghlaigh 2019-20:

• Laghdaíonn eolas ar an Ghaeilge le haois, agus is lú an seans go mbeidh eolas uirthi ag daoine atá 45 bliana d'aois agus os a chionn ná acu siúd atá idir 16-44 bliana d'aois (19 faoin chéad  agus 15 faoin chéad faoi seach).
• Bhain aois agus leibhéal díothachta an cheantair ina bhfuil siad ina gcónaí leis an dóchúlacht go mbeadh eolas acu ar an Ghaeilge. Is lú an seans go mbeidh eolas ar an Ghaeilge ag daoine atá 45 bliana d'aois agus os a chionn ná mar atá ag daoine idir 16 agus 44 bliana d'aois (19 faoin chéad agus 15 faoin chéad faoi seach).
• Chomh maith leis sin, is lú an seans go mbeidh eolas ar an Ghaeilge ag daoine fásta atá ina gcónaí sna ceantair is díothaí ná acu siúd atá ina gcónaí sna ceantair is mó díothacht (12 faoin chéad agus 23 faoin chéad faoi seach).

De réir Dhaonáireamh 2021, tá thart ar aon trian (33.2 faoin chéad) de na gnáthchónaitheoirí go léir i mBéal Feirste (16+ bliain d'aois) pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta – céatadán réasúnta íseal i gcomparáid le meán Thuaisceart Éireann (45.8 faoin chéad). Tá céatadán níos airde (49.8 faoin chéad) de chónaitheoirí i mBéal Feirste atá singil i gcomparáid le meán Thuaisceart Éireann (38.1 faoin chéad). Chomh maith leis sin, tá céatadán níos airde ná an meán de dhaoine i mBéal Feirste atá scartha, colscartha nó ina mbaintreacha (17.0 faoin chéad go 16.2 faoin chéad ar an meán i dTÉ). Tá 720 cónaitheoir i mBéal Feirste fosta atá i bpáirtnéireacht shibhialta chomhghnéis cláraithe, thart ar an cheathrú cuid de na comhpháirtíochtaí sin go léir i dTuaisceart Éireann (2742).

De réir Dhaonáireamh 2021, dar le 31,600 duine 16 bliana d'aois agus os a chionn (2.1 faoin chéad)  gur LGB+ ('leispiach, aerach, déghnéasach nó gnéaschlaonadh eile') iad, 1.364 milliún duine (90.0 faoin chéad) mar 'díreach nó heitrighnéasach' agus níor fhreagair 119,000 (7.9 faoin chéad) an cheist nó chuir siad tic 'b'fhearr gan a rá'.

Aithníodh céatadán níos airde (4.1 faoin chéad de dhaoine fásta) i mBéal Feirste mar LGB+,

Tá céatadán beagán níos airde de mhná (51.3 faoin chéad) de na cónaitheoirí go léir i mBéal Feirste, i gcomparáid le Tuaisceart Éireann ina iomláine (50.8 faoin chéad).

Léiríonn figiúirí Dhaonáireamh 2021 go bhfuil fadhb sláinte nó míchumas fadtéarmach ag os cionn aon cheathrú (26 faoin chéad) de chónaitheoirí Bhéal Feirste a théann i bhfeidhm ar a ngníomhaíochtaí laethúla. Is céatadán beagán níos airde é seo ná meán Thuaisceart Éireann (24.3 faoin chéad). Thuairiscigh os cionn aon trian de chónaitheoirí Bhéal Feirste go raibh coinníoll fadtéarmach acu (a shainmhínítear mar choinníoll a mhair, nó a mheastar a mhairfidh, 12 mhí ar a laghad). Ba iad na coinníollacha ba choitianta ná soghluaisteacht nó deaslámhacht, pian nó míchompord, giorra anála nó deacracht análaithe, agus riocht sláinte mothúchánach, síceolaíoch nó meabhrach.

Bodhaire agus deacracht éisteachta

Tugtar eolas sa tábla thíos faoi dhaoine a bhfuil bodhaire (nó caillteanas éisteachta páirteach), daille (nó caillteanas radhairc páirteach) agus deacracht chumarsáide eile acu.  Ní chuireann Daonáireamh Thuaisceart Éireann eolas ar fáil faoi úsáideoirí teanga chomharthaíochta nó léitheoirí Braille, ach measann an Roinn Pobal (RP) go n-úsáideann thart ar 5,000 duine i dTuaisceart Éireann teanga chomharthaíochta mar an modh cumarsáide is fearr, le 3,500 ag baint úsáide as Teanga Chomharthaíochta na Breataine (BSL) agus 1,500 ag baint úsáide as Teanga Chomharthaíochta na hÉireann (TCÉ).

 I mBéal Feirste:

• Tá bodhaire nó caillteanas éisteachta ag 5.7 faoin chéad (19,527) den daonrá
• Tá daille nó cailliúint radharc na súl ag 2 faoin chéad (6,869) den daonrá
• Tá dúshlán cumarsáide ag 1.6 faoin chéad (5,659) den daonra

I dTuaisceart Éireann:

• Tá bodhaire nó caillteanas éisteachta ag 5.8 faoin chéad (109,457) den daonrá
• Tá daille nó cailliúint radharc na súl ag 1.8 faoin chéad (33,961) den daonrá
• Tá dúshlán cumarsáide ag 1.5 faoin chéad (28,138) den daonra

Bhunaigh RP Grúpa Comhpháirtíochta um Theanga Chomharthaíochta in 2005 a chuir treoir dea-chleachtais ar fáil maidir le seirbhísí poiblí a sholáthar do dhaoine Bodhra a úsáideann Teanga Chomharthaíochta na Breataine (BSL) nó Teanga Chomharthaíochta na hÉireann (TCÉ).  Ag labhairt di sa Tionól ar an 1 Nollaig 2015, dúirt an tAire Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta gur chuidigh an Grúpa Comhpháirtíochta go mór le feabhas a chur ar shaol úsáideoirí teanga comharthaíochta agus a dteaghlaigh ach go raibh sí cinnte go raibh gá le tuilleadh mór a dhéanamh go fóill. Thug sí le fios go raibh sé soiléir ag pobal na mBodhar go dteastaíonn reachtaíocht uathu lena gcearta mar mhionlach cultúrtha agus teanga a chosaint. Dúirt an tAire go nglacfadh sí céimeanna tosaigh le dul i ngleic leis an cheist seo sula n-aistreofaí an fhreagracht chuig an Roinn Pobal in 2016. Osclaíodh dréacht-Chreat Teanga Chomharthaíochta le haghaidh comhairliúcháin phoiblí ón 15 Márta 2016 go dtí an 4 Iúil 2016. Níor foilsíodh an tuarascáil chomhairliúcháin go dtí seo.

Cleithiúnaithe

De réir Dhaonáireamh 2021, ní raibh aon leanaí cleithiúnacha san áireamh i 40.1 faoin chéad de theaghlaigh i mBéal Feirste, i gcomparáid le 44.9 faoin chéad de theaghlaigh ar fud Thuaisceart Éireann.

Tuairiscíodh i Suirbhé ar Chónaitheoirí Chomhairle Cathrach Bhéal Feirste 2014 go bhfuil cleithiúnaithe nó freagrachtaí cúraim ar 32.3 faoin chéad den daonra. Léiríonn Daonáireamh 2011 go bhfuil leanaí cleithiúnacha san áireamh i 28.58 faoin chéad de theaghlaigh i mBéal Feirste, i gcomparáid le meán 33.86 faoin chéad ar fud Thuaisceart Éireann.

Léirigh sonraí ón tSuirbhé Leanúnach ar Theaghlaigh 2019-20 go bhfuil eolas ag an chéatadán chéanna de dhaoine fásta nach bhfuil cleithiúnaithe acu ar an Ghaeilge ná iad siúd a bhfuil cleithiúnaithe acu (17 faoin chéad).